Đây là một trong những thông tin quan trọng được đề cập trong cuốn sách nhỏ về Thực trạng Dân số Việt Nam năm 2008, do Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) mới xuất bản. Cuốn sách tóm tắt các kết quả chính từ các cuộc điều tra Biến động dân số và Kế hoạch hoá gia đình (BĐDS) do Tổng cục Thống kê tiến hành.
Mặc dù Việt Nam đạt được dưới mức sinh thay thế, nhưng vẫn còn sự khác biệt về mức sinh giữa các vùng. Ở thành thị tổng tỷ suất sinh là 1,84 con trên một phụ nữ và ở nông thôn là 2,22. Nhìn chung, mô hình sinh vẫn tiếp tục chuyển từ sinh “sớm” sang sinh “muộn”, thể hiện ở khuynh hướng phụ nữ sinh con đầu lòng ở lứa tuổi muộn hơn. Mức sinh hiện nay hầu như tập trung ở độ tuổi từ 23-34 ở thành thị và 20-29 ở nông thôn.
Số liệu điều tra tiếp tục khẳng định mối quan hệ giữa mức sinh và trình độ hoặc vấn của phụ nữ. Mức sinh cao tập trung ở nhóm phụ nữ có trình độ học vấn thấp. Điều đó cho thấy chương trình Dân số và kế hoạch hoá gia đình (KHHGĐ) cần tiếp tục tập trung nỗ lực vào nhóm đối tượng này để họ tiếp cận được tới dịch vụ sức khoẻ sinh sản và KHHGĐ.
Số liệu về tỷ suất chết của trẻ em dưới 1 tuổi (IMR), một chỉ số phát triển quan trọng, đã giảm từ 16 (năm 2007) xuống 15 (năm 2008) trên 1.000 trẻ sinh ra sống. Ngoài ra, tỷ suất chết thô (CDR) phản ánh số người chết trung bình trong năm trên 1.000 dân. Số liệu năm 2008 cũng cho thấy tỷ suất chết thô của cả nước là 5,3 trên 1.000 dân, đã góp phần làm giảm tỷ suất tăng dân số tự nhiên xuống còn 11,4 phần nghìn, thấp hơn so với điều tra năm 2007 (11,8%). Tỷ suất chết thấp trong những năm vừa qua đã khẳng định những tiến bộ mà Việt Nam đã đạt được trong quá trình hướng tới Mục tiêu Phát triển Thiên nhiên kỷ cũng như các thành tựu trong hệ thống chăm sóc sức khoẻ quốc gia.
Với mức chết giảm và tuổi thọ bình quân tăng lên, dân số Việt Nam sẽ vẫn tiếp tục tăng lên trong các năm tới. Ông Bruce Campbell, trưởng đại diện UNFPA giải thích thêm: “Thậm chí khi tổng tỷ suất sinh giảm xuống dưới mức sinh thay thế và tỷ suất sinh tiếp tục giảm, dân số sẽ vẫn tiếp tục tăng lên trong khoảng 20 năm tới hoặc một thế hệ, cho đến khi nhóm người được sinh ra tại thời điểm bùng nổ dân số, bước qua độ tuổi sinh đẻ”.
Hiện tượng nhân khẩu học này xảy ra tại bất kỳ một quốc gia nào đang trải qua “thời kỳ dân số vàng”, trong đó số người trong độ tuổi lao động nhiều hơn số người phụ thuộc. Ông Campbell cho rằng “Thực trạng thay đổi cơ cấu tuổi tạo cơ hội duy nhất về phương diện nguồn nhân lực dồi dào và đóng góp vào công cuộc phát triển kinh tế, tạo thêm các cơ hội việc làm cho đội ngũ lao động trẻ”.
