Về mặt sinh sản thì những người >= 50 tuổi được coi là người cao tuổi, vì ở giai đoạn này có nhiều thay đổi cả về thể chất lẫn tâm thần (đặc biệt là về sức khỏe) vì vậy cần có một sự quan tâm đặc biệt của gia đình và xã hội.
Đối với nam giới, quá trình thay đổi này diễn biến từ từ, biểu hiện một phần bởi giảm thiểu một phần sinh lý nhưng ở nữ giới thì có những biểu hiện rõ ràng và mạnh mẽ hơn.
Mãn kinh là biểu hiện đầu tiên của sự già ở phụ nữ và tuổi mãn kinh trung bình là 45 – 52 tuổi.
NHỮNG RỐI LOẠN THƯỜNG GẶP QUANH VÀ SAU TUỔI MÃN KINH
Mãn kinh là kinh nguyệt mất hẳn sau 1 năm.
* Nguyên nhân: do hai buồng trứng ngừng hoạt động, không tiết ra các chất nội tiết tố nữ là estrogen và progesteron nên người phụ nữ không hành kinh nữa. Quá trình mãn kinh xảy ra dần dần và kéo dài trong nhiều năm nên thời gian đó được gọi là tiền mãn kinh.
Thời kỳ trước và sau mãn kinh 1 năm được gọi là quanh mãn kinh. Thời kỳ này có thể kéo dài 5 đến 7 năm.
Ở thời kỳ quanh mãn kinh, kinh nguyệt không đều, có thể ngắn hay dài hơn so với bình thường, lượng máu kinh nguyệt ít hơn, sau đó không còn hành kinh nữa.
Sau một năm tính từ kỳ kinh cuối cùng, nếu không hành kinh nữa thì được gọi là mãn kinh thật sự. Tuổi mãn kinh trung bình là 50.
Một số rối loạn thường gặp ở giai đoạn này:
Cơn bốc hỏa: có cảm giác nóng bừng ở ngực rồi lan lên cổ và mặt. Cảm giác này tồn tại trong vài phút nhưng làm cho người phụ nữ rất khó chịu. Hiện tượng này lặp lại nhiều lần trong ngày, số lần nhiều hay ít phụ thuộc từng người.
Ra mồ hôi: thường xuất hiện sau cơn bốc hỏa, toàn thân toát mồ hôi (gọi là ra mồ hôi trộm) hay gặp vào ban đêm, làm cho mất ngủ.
Choáng váng, nhức đầu, buồn nôn, chóng mặt, đánh trống ngực.
Những triệu chứng trên là do rối loạn vận mạch do thiếu chất estrogen.
Da khô, mỏng và nhăn nheo do mất lớp mỡ dưới da.
Vú mất tổ chức mỡ nên teo nhỏ và nhão.
Thay đổi về sinh dục – tiết niệu:
Bộ phận sinh dục teo nhỏ dần, âm đạo tiết ít chất nhờn nên khô hơn và giao hợp đau làm giảm sinh hoạt tình dục.
Cũng do âm đạo khô nên dễ bị viêm âm đạo do tạp khuẩn.
Tiểu tiện nhiều lần, hay đái són vì cơ bàng quang yếu.
Kinh nguyệt thay đổi: chu kỳ bị kéo dài hay ngắn lại, thay đổi thất thường, lượng kinh ít, hay bị rong kinh, rong huyết.
Tinh thần không ổn định, hay cáu gắt, lo lắng, mệt mỏi, khó ngủ. Nhưng sau khi mãn kinh, các biểu hiện này được ổn định dần.
NHỮNG BIẾN CỐ THƯỜNG GẶP SAU MÃN KINH:
Biến cố do loãng xương
Nguyên nhân: do thiếu estrogen nên xương giòn, xốp, dễ bị gẫy.
Xương xốp, làm lún đốt sống lưng gây còng. Mức độ còng nhiều hay ít tùy thuộc từng người.
Khi trượt chân bị ngã, chống tay xuống đất dễ bị gẫy xương cổ tay.
Hay bị gãy cổ xương đùi do xương to mà cổ xương đùi lại xốp. Điều nguy hiểm là khi gãy cổ xương đùi rất khó liền, nằm bất động lâu, dễ bị viêm phổi, viêm đường tiết niệu có thể dẫn đến tử vong.
.jpg)
Biến cố tim mạch:
Do thiếu hụt estrogen nên làm cho người phụ nữ sau mãn kinh dễ mắc các bệnh tim mạch như tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim.
Các loại bệnh tật khác
Hay gặp nhất là các bệnh ung thư sinh dục như: ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư buồng trứng ở nữ và ung thư tuyến tiền liệt ở nam.
.jpg)
.jpg)
Ung thư vú Ung thư cổ tử cung
.jpg)
.jpg)
Ung thư thân tử cung Ung thư tuyến tiền liệt
Phòng tránh các bệnh:
– Ung thư vú: cần biết tự khám vú, khám vú định kỳ 6 tháng hay 1 năm/lần, siêu âm, chụp X-quang vú.
– Ung thư cổ tử cung, thân tử cung, buồng trứng: khám phụ khoa định kỳ 6 tháng/1 lần, làm phết tế bào âm đạo 1 năm/1 lần.
– Ung thư tuyến tiền liệt: thăm khám định kỳ, nếu có bất thường về tiểu tiện thì phải đi khám để phát hiện khối u tuyến tiền liệt.
VỆ SINH, CHĂM SÓC NGƯỜI MÃN KINH VÀ NGƯỜI CAO TUỔI:
Mục đích chăm sóc sức khỏe sinh sản cho người cao tuổi là giúp cho họ có được cuộc sống thoải mái, dễ chịu, hạnh phúc và có chất lượng hơn.
Chế độ ăn uống:
– Nên hạn chế chất béo để giảm nguy cơ bị bệnh xơ vữa động mạch.
– Ăn đầy đủ chất đạm, nên dùng các loại chất đạm thực vật dễ tiêu, cung cấp các acid béo không bão hòa.
– Nên dùng rau tươi, các loại trái cây và sữa có nhiều canxi là một chế độ ăn rất phù hợp cho người cao tuổi.
– Tập thể dục nhẹ nhàng, điều độ, tránh gắng sức (đi bộ, khiêu vũ, dưỡng sinh, làm việc nhẹ trong nhà khoảng 30 phút/ngày).
– Nói chuyện, giao tiếp với bạn bè, sinh hoạt đoàn thể tại địa phương (khu phố/ấp, tổ dân phố, hội người cao tuổi).
– Đọc sách báo, xem tivi mỗi ngày để hạn chế giảm trí nhớ.
Vấn đề tình dục ở người cao tuổi
– Nên duy trì tình dục nếu có nhu cầu với những hình thức khác nhau, đảm bảo được nhu cầu về tình cảm nhưng phải phù hợp với sức khỏe, cần có sự hợp tác giữa hai người. Khi có khó khăn trong sinh hoạt tình dục do niêm mạc âm đạo bị khô thì dùng các loại kem có estrogen để bôi trơn.
– Nếu có nhu cầu điều trị do thiếu estrogen thì nên bôi tại chỗ bằng kem hoặc thuốc mỡ hay đặt thuốc có estrogen. Khám sức khỏe toàn diện mỗi 6 tháng hoặc 1 năm/lần.
.jpg)
