GiadinhNet – Tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về già hóa dân số; hoàn thiện cơ chế, chính sách chăm sóc sức khỏe người cao tuổi (NCT); nhân rộng mô hình Tư vấn và chăm sóc NCT dựa vào cộng đồng… là một trong những nội dung quan trọng được đề cập trong Hội thảo “Chính sách và pháp luật về y tế, dân số” do Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội tổ chức ngày 27/6 vừa qua tại Hà Nội.
Thích ứng với giai đoạn già hóa của đất nước
Các nhà khoa học trong và ngoài nước dự báo Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Các nước trên thế giới phải trải qua nhiều thập kỷ, thậm chí hàng thế kỷ, nhưng Việt Nam chỉ mất khoảng 15 năm để chuyển từ giai đoạn già hóa dân số sang giai đoạn dân số già. Dự tính đến năm 2050, Việt Nam sẽ là quốc gia có dân số “siêu già”.
Ông Nguyễn Văn Tân, Phó Tổng cục trưởng phụ trách Tổng cục DS-KHHGĐ (Bộ Y tế) cho biết: Già hóa dân số nhanh sẽ tác động tới nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, như hệ thống dịch vụ chăm sóc sức khỏe, hệ thống an sinh xã hội, việc làm, tuổi nghỉ hưu, quan hệ gia đình, tâm lý, lối sống, làm thay đổi cơ cấu chi tiêu của mỗi gia đình và cơ cấu chi của toàn xã hội.
Theo ông Nguyễn Văn Tân, hiện nay, khoảng 70% NCT Việt Nam sống ở nông thôn là nông dân và làm nông nghiệp; trên 70% NCT không có tích lũy vật chất và chỉ có chưa đầy 30% NCT sống bằng lương hưu hay trợ cấp xã hội. Điều đó đặt ra yêu cầu phải xây dựng một xã hội thích ứng với giai đoạn già hóa dân số của đất nước.
Chia sẻ về vấn đề chăm sóc sức khỏe NCT tại các cơ sở y tế, GS.TS Phạm Thắng, Giám đốc Bệnh viện Lão khoa Trung ương cho biết: Một NCT trung bình mắc 6,9 bệnh, trong đó chủ yếu là bệnh mạn tính như: đái tháo đường, tăng huyết áp, thoái hóa khớp, ung thư, đột quỵ… cần nhiều thời gian điều trị hay thậm chí phải điều trị suốt đời. Mặt khác, NCT sử dụng đến 50% tổng lượng thuốc, do đó, chi phí y tế cho người già cao gấp 7 – 10 lần so với người trẻ tuổi. Tuy nhiên, khả năng cung cấp dịch vụ y tế cho NCT còn nhiều hạn chế, như thiếu các cơ sở y tế (bệnh viện, nhà dưỡng lão, trạm y tế…) và nguồn nhân lực chăm sóc NCT (bác sĩ, điều dưỡng chuyên khoa lão khoa). Hiện nay, NCT vẫn chủ yếu dựa vào người nhà chăm sóc, thế nhưng nguồn nhân lực này đang ngày có xu hướng giảm đi trong tương lai. Vì vậy, việc tăng cường mô hình Chăm sóc sức khỏe dựa vào cộng đồng là hết sức cần thiết.
Chủ động trong tình hình mới
Để thích ứng với xu hướng già hóa dân số, theo ông Nguyễn Văn Tân, cần xây dựng hệ thống lão khoa trên toàn quốc nhằm bắt kịp sự biến đổi nhân khẩu học và đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng lớn của NCT, bao gồm đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật, đội ngũ y bác sĩ lão khoa; xây dựng các mô hình chăm sóc tại gia đình và cộng đồng. Bên cạnh đó, tăng cường khả năng tiếp cận nguồn vốn vay của NCT để NCT đầu tư sản xuất, kinh doanh, đồng thời xem xét lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu nhằm phát huy vai trò của NCT, nhất là NCT có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao, năng lực quản lý tốt.
Đề cập đến việc đổi mới chính sách trợ cấp xã hội đối với NCT, TS Nguyễn Ngọc Toản, Phó Cục trưởng Cục Bảo trợ xã hội (Bộ Lđ, TB&XH) thông tin: Hiện nay, cả nước có hơn 1,5 triệu NCT đủ điều kiện được hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng đầy đủ và đúng thời gian quy định. Hơn 600.000 NCT được chúc thọ, mừng thọ. Hiện tại, có 46/63 tỉnh, thành phố thành lập khoa lão khoa trong bệnh viện đa khoa cấp tỉnh; hơn 2 triệu NCT được phổ biến kiến thức và khám sức khỏe định kỳ; gần 1,8 triệu NCT được lập sổ theo dõi sức khỏe…
TS Nguyễn Ngọc Toản kiến nghị, cần hoàn thiện cơ chế, chính sách trợ cấp, chăm sóc, nuôi dưỡng NCT; nâng cao tính chủ động chuẩn bị cho tuổi già, như tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHXH, bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm y tế; tiết kiệm chi tiêu, tích lũy cho tuổi già. Bên cạnh đó, các thành viên trong gia đình chủ động tìm hiểu tâm lý và những nguyện vọng chính đáng của NCT, đồng thời học hỏi kỹ năng chăm sóc NCT…
Ngoài ra, cần tiếp tục nhân rộng mô hình Tư vấn và chăm sóc NCT dựa vào cộng đồng. Rà soát, tổng kết các mô hình điểm đã triển khai, đồng thời thành lập thêm các câu lạc bộ liên thế hệ và các câu lạc bộ chăm sóc và phát huy vai trò NCT dựa vào cộng đồng. Mặt khác, phát triển cơ sở chăm sóc và nhà ở đối với NCT, quy hoạch hệ thống cơ sở chăm sóc NCT bảo đảm mỗi tỉnh, thành phố có ít nhất từ 2 cơ sở chăm sóc NCT trở lên; đầu tư xây dựng nhà xã hội tại cộng đồng cho NCT độc thân, cô đơn, không nơi nương tựa; hỗ trợ NCT xây mới hoặc sửa chữa nhà ở dột nát. Đồng thời kiện toàn đội ngũ cán bộ làm công tác NCT từ các cấp; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về NCT và tăng cường nghiên cứu về vấn đề già hóa dân số và tác động của già hóa dân số đến phát triển KT – XH.
Từ năm 2010, Tổng cục DS-KHHGĐ đã triển khai mô hình “Tư vấn và chăm sóc NCT dựa vào cộng đồng” tại 29 tỉnh, thành phố. Đến nay, mô hình này đã phát huy hiệu quả vai trò của NCT tại các gia đình và trong cộng đồng. Ông Nguyễn Văn Tân cho biết: Mô hình Tư vấn và chăm sóc NCT dựa vào cộng đồng mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc vì đã triển khai được nhiều nội dung thiết thực, như tổ chức tập huấn cung cấp kiến thức, kỹ năng tư vấn và chăm sóc NCT cho đội ngũ tình nguyện viên và hội viên NCT trên toàn quốc. Hướng dẫn NCT phương pháp chăm sóc sức khỏe, chế độ sinh hoạt, khuyến khích NCT sống khỏe, sống có ích.
Mai Thùy
