GiadinhNet – Các nhà nhân khẩu học dự báo trong vòng 20 – 30 năm nữa, sẽ có khoảng 2,3 – 4,3 triệu đàn ông Việt có nguy cơ “ế vợ”. Số liệu gần đây nhất cho thấy, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh (TSGTKS) ngày càng lan rộng từ nông thôn đến thành thị, tại tất cả các vùng miền. Đặc biệt, có tới 28 tỉnh, thành phố TSGTKS là trên 111 trẻ trai/100 trẻ gái.
Những điểm… lạ chỉ có ở Việt Nam
Mất cân bằng TSGTKS xuất hiện tại Việt Nam từ năm 2006, muộn hơn rất nhiều so với những nước láng giềng có tình trạng tương tự. Tuy nhiên, dù xuất hiện muộn nhưng TSGTKS tại nước ta lại tăng rất nhanh với những diễn biến khá phức tạp.
Từ cuộc Tổng Điều tra Dân số và nhà ở năm 1999, khi đó TSGTKS là 107 trẻ trai/100 trẻ gái. Đến cuộc Tổng Điều tra Dân số và nhà ở năm 2009, tỉ số này là 110,5 và tăng lên 113,8 năm 2013, cho đến nay tỉ số này vẫn dao động xung quanh ngưỡng 112,2. Theo phân tích của các nhà điều tra nhân khẩu học, có những đặc điểm rất ngạc nhiên và rất riêng của Việt Nam được nhìn thấy từ TSGTKS.
Đặc điểm đầu tiên khiến nhiều người bất ngờ là TSGTKS tăng lên theo trình độ học vấn của người mẹ. Lâu nay, người ta cứ nghĩ tình trạng mất cân bằng TSGTKS sẽ rơi vào nhóm các bà mẹ có học vấn thấp nhưng kết quả lại cho thấy ngược lại.
TSGTKS tăng từ mức 106 – 111 ở các bà mẹ có trình độ tiểu học lên mức 113 ở bậc trung học phổ thông và cuối cùng là 115 ở bậc đại học trở lên (Điều tra Dân số và nhà ở giữa kỳ 1/4/2014). Điều đáng ngạc nhiên là ở nhóm những bà mẹ với 3 năm đi học, TSGTKS tương tự mức sinh học tự nhiên là 105.
Một đặc điểm tiếp theo cũng rất bất ngờ nữa đó là TSGTKS tại Việt Nam cao ngay trong lần sinh đầu tiên (110,2). Theo ThS Trần Khánh, Vụ Thống kê Dân số và Lao động – Tổng cục Thống kê, có sự can thiệp, tác động tới việc lựa chọn giới tính thai nhi ngay từ lần sinh đầu tiên.
Tại lần sinh thứ hai, số liệu cho thấy áp lực sinh con trai đã được giảm bớt và đưa TSGTKS quay trở về gần với mức cân bằng sinh học.
Tuy nhiên, tại lần sinh thứ ba trở lên, áp lực bắt buộc phải có con trai được thể hiện một cách mạnh mẽ nhất. TSGTKS ở lần này tăng lên rất cao 120,2 trẻ trai/100 trẻ gái; đặc biệt là đối với các cặp vợ chồng chưa có con trai, tỉ số này lên tới 148,4/100.
Mối lo khi con gái sẽ “đắt giá”
Tâm lý ưa thích con trai đã ăn sâu vào tiềm thức bao đời nay ở những nước khu vực châu Á nói chung và ở Việt Nam nói riêng. Tâm lý đó cộng với sự phát triển của khoa học công nghệ khiến khát vọng muốn sinh bằng được con trai của nhiều người tăng lên.
Điều đó cho thấy sự bất bình đẳng “trọng nam khinh nữ” vẫn đang tồn tại một cách vô thức và có ý thức trong một bộ phận không nhỏ của người dân.
Chính vì thế, khi nghe thấy tình trạng “thừa nam, thiếu nữ” trong tương lai gần, nhiều người đã vội mừng rằng sắp tới phụ nữ sẽ “đắt giá”, sẽ được bình đẳng hơn. Tuy nhiên, những người làm công tác dân số đang đứng trước những lo lắng về hệ lụy của việc mất cân bằng TSGTKS này cả về mặt xã hội, kinh tế và an ninh.
Ông Nguyễn Văn Tân, Phó Tổng cục trưởng phụ trách Tổng cục DS-KHHGĐ, Bộ Y tế cho biết mất cân bằng TSGTKS sẽ gây ra những hệ lụy biến động xã hội theo chiều hướng xấu: Sự khan hiếm cô dâu có thể dẫn đến việc phụ nữ phải kết hôn sớm, tỉ lệ ly hôn và tái hôn của phụ nữ sẽ cao, có sự cạnh tranh, giành giật trong quá trình tìm kiếm bạn đời; Nguy cơ gia tăng tình trạng mua bán phụ nữ và trẻ em, đặc biệt dễ gia tăng tình trạng mại dâm, xâm hại tình dục…
Các chuyên gia của Vụ Bình đẳng giới – Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cũng chỉ ra nguy cơ gia tăng bất bình đẳng giới trong tiếp cận việc làm. Tình trạng thừa lao động nam sẽ làm tăng sự cạnh cạnh tranh gay gắt trên thị trường lao động. Bản thân nam giới cũng khó kiếm việc làm và đặc biệt, phụ nữ sẽ càng khó tìm việc hơn hiện nay.
Trong một số ngành, phụ nữ sẽ bị thay thế bởi đàn ông. Có thể thấy, hiện nay một số ngành nghề phụ nữ đang chiếm tỉ trọng lớn như dệt may (trên 70%), y tế, giáo dục (trên 60%), nông lâm nghiệp (53%). Tuy nhiên, có thể trong tương lai gần, lao động nam sẽ lại thay thế các vị trí làm việc của lao động nữ do mất cân bằng GTKS.
“Thế kỷ này đang chứng kiến một sự kỳ cục – nguy cơ “biến mất” của phụ nữ bởi sự mất cân bằng TSGTKS” – ông Nguyễn Văn Tân bày tỏ sự trăn trở. Ông cho biết ngành Dân số đã và đang có nhiều nỗ lực để đưa TSGTKS trở lại mức sinh học tự nhiên.
Tuy nhiên, đây sẽ là một chặng đường dài đầy khó khăn, một mình ngành Dân số không thể giải quyết được, nó cần sự vào cuộc của tất cả các bộ, ban, ngành, đoàn thể và sự chung tay của cả xã hội.
Về các yếu tố ảnh hưởng tới TSGTKS, ThS Trần Khanh (Vụ Thống kê Dân số và Lao động – Tổng cục Thống kê) nhấn mạnh tới ba yếu tố: sự ưa thích về giới, công nghệ lựa chọn giới tính và sức ép giảm mức sinh.
– Sự ưa thích về giới (yếu tố văn hóa): Truyền thống và phong tục của Việt Nam là một phần tạo nên sự ưa chuông con trai so với con gái (thờ cúng, nối dõi tông đường, chỗ dựa cho cha mẹ lúc tuổi già – PV).
– Công nghệ lựa chọn giới tính (yếu tố kỹ thuật): Trong xu thế phát triển của thế giới, các kỹ thuật, công nghệ trong y học ngày càng được nâng cao, do vậy, tính sẵn sàng đáp ứng các nhu cầu xã hội cũng ngày càng được nâng cao.
– Giảm sinh (yếu tố nhân khẩu học) : Xu thế giảm sinh là kết quả, thành tựu của chương trình chính sách dân số và cũng là xu hướng tất yếu trong quá trình phát triển. Điều này tác động trực tiếp tới việc quyết định số con của mỗi cặp vợ chồng.
Mất cân bằng giới tính khi sinh đang khiến thế giới thiếu hụt 117 triệu phụ nữ. Con số này do Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc đưa ra vào 2010. Phần lớn sự thiếu hụt này xảy ra ở Trung Quốc và Ấn Độ. Báo cáo này cũng cho thấy, năm 2010, số lượng phụ nữ dưới 20 tuổi bị thiếu hụt so với nam giới là 39 triệu người.
Nguyên nhân khiến cả trăm triệu phụ nữ “biến mất” là do tình trạng lựa chọn giới tính khi sinh như là nạo phá thai là gái, áp dụng công nghệ hiện đại để sinh được con trai đã trở nên phổ biến ở nhiều nước trên thế giới từ những năm 1990.
Tại Ấn Độ, từ năm 2001 đến năm 2008, đã có 4,5 triệu bé gái “biến mất”. Và Việt Nam chúng ta cũng không ngoại lệ. Theo Tổng cục DS-KHHGĐ, vào năm 2050, Việt Nam sẽ thừa khoảng 2,3 – 4 triệu nam giới.
Hà Thư
