GiadinhNet – Mỗi năm, ở Việt Nam có hàng triệu thanh niên bước vào tuổi kết hôn và đang chuẩn bị kết hôn.
 |
Các tài liệu truyền thông DS/SKSS đã góp phần nâng cao nhận thức cho thế hệ trẻ. Ảnh: Võ Thu. |
Chưa coi trọng sức khỏe của chính mình
Các bạn trẻ có nhu cầu được tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn, mang thai, có thể tới các trạm y tế xã, phường, thị trấn; trung tâm y tế cấp quận, huyện, thành phố; khoa sản các bệnh viện; trung tâm chăm sóc SKSS tỉnh… |
Gặp chúng tôi khi đang lựa chọn mẫu váy cưới tại một tiệm chụp ảnh cưới, anh Quỳnh, chị Phương (phường Thanh Xuân Bắc, quận Thanh Xuân, Hà Nội) rất hồ hởi. Anh Quỳnh cho biết, việc chuẩn bị cho đám cưới vất vả, tốn khá nhiều thời gian. Khi được hỏi về việc anh chị có đến một trung tâm tư vấn tiền hôn nhân hoặc đi khám sức khỏe tiền hôn nhân, anh Quỳnh cho hay: “Lúc đầu bọn mình cũng dự định đi khám trung tâm nào đó để biết sức khỏe mình có đảm bảo không, nhưng do quá bận, sát ngày cưới nên không kịp đi”. Chị Phương ngồi cạnh cũng bổ sung: “Mình thấy sức khỏe của hai vợ chồng khá ổn rồi nên để cưới xong thì đi cũng được!”.
Trên thực tế, những trường hợp như anh Quỳnh, chị Phương không phải là ít. Rất nhiều cặp đôi đã bỏ ra không ít công sức để chuẩn bị cho một lễ cưới công phu. Tuy nhiên, khám sức khỏe tiền hôn nhân – một việc làm thực sự cần thiết thể hiện trách nhiệm đối với bản thân, với bạn đời và với con cái sau này – thì vẫn chưa được các cặp đôi coi trọng đúng mức. Một phần họ bận rộn hay chủ quan đối với sức khỏe, một phần cho rằng như vậy là… không tin tưởng đối phương.
Trao đổi với PV, BS Nguyễn Thị Hồng Minh – Giám đốc Trung tâm Tư vấn SKSS-KHHGĐ (BV Phụ sản Trung ương) cho hay: Trên thế giới có rất nhiều cặp nam nữ, bản thân người nam hoặc nữ mang những nhiễm sắc thể (tức bộ gene) không bình thường. Vì vậy nếu được xét nghiệm để biết mình mang những gene nguy hiểm, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của con cái sau này, họ sẽ tìm cách tránh đi hoặc là có cách nào đó để cải thiện cho người mẹ và người bố, để những đứa trẻ được sinh ra không mắc những bệnh di truyền.
Bàn về thực tế nhiều bạn nam, nữ nếu đề nghị bạn đời đi khám sức khỏe trước khi kết hôn sẽ ảnh hưởng đến sự tin tưởng lẫn nhau, BS Hồng Minh thẳng thắn: “Khi tư vấn tiền hôn nhân, chúng tôi không chỉ tư vấn về sức khỏe, mà còn tư vấn về tâm lý của người bạn nữ, của người bạn nam trước khi bước vào cuộc sống hôn nhân. Nếu các bạn nam, nữ đã tự nguyện yêu nhau, tự nguyện đến với nhau thì phải chấp nhận tất cả. Nếu có sự chấp nhận, nếu biết trước những vấn đề mà cả hai có thể không cải thiện được, họ vẫn hy sinh vì nhau, đó thực sự là sự hy sinh quý báu. Chính vì vậy, có tin tưởng nhau thì mới đưa nhau đến trung tâm tư vấn tiền hôn nhân, chứ không phải là đi đến trung tâm tư vấn tiền hôn nhân là không tin tưởng lẫn nhau”.
Giải thích những rào cản khiến nam, nữ nông thôn còn e ngại đi khám sức khỏe tiền hôn nhân, bà Nguyễn Thị Huê – Phó Giám đốc Sở Y tế kiêm Chi cục trưởng Chi cục DS – KHHGĐ tỉnh Thái Bình cho biết, Thái Bình là một trong những tỉnh đầu tiên làm thí điểm về chăm sóc sức khỏe tiền hôn nhân. Hiện cả tỉnh có 16 xã có mô hình CLB Tiền hôn nhân với 123 CLB đang hoạt động, thu hút gần 10.000 vị thành niên và thanh niên tham gia.
Tuy nhiên, theo bà Huê, vẫn còn nhiều khó khăn trong việc vận động thanh niên trước khi kết hôn đi khám sức khỏe. Trước hết, tâm lý của các bạn trẻ không muốn “lạy ông tôi ở bụi này”, chỉ riêng việc phải đi khám sức khỏe chẳng khác nào nói mình bị bệnh, còn nhỡ khám ra bệnh, có khi người yêu cũng sợ mà chạy mất”(?!). Ngoài ra, chỉ có tư vấn được miễn phí, còn các xét nghiệm, siêu âm… thì người dân phải tự bỏ tiền ra nên các cặp vợ chồng sắp cưới e ngại.
Khám sức khỏe là bước chuẩn bị rất quan trọng
Hiện nay, các mô hình mà Tổng cục DS – KHHGĐ đang triển khai là những bước chuẩn bị rất quan trọng để thử nghiệm việc luật hóa vấn đề tư vấn, khám sức khỏe cho các đối tượng tiền hôn nhân. Từ đó đúc rút kinh nghiệm để có cơ sở chuẩn bị nội dung cho dự thảo Luật Dân số. |
Cũng theo BS Hồng Minh, những cuộc hôn nhân tan vỡ một phần do thiếu các kỹ năng ứng xử với những bất đồng trong cuộc sống vợ chồng. Tâm lý nghi kỵ, trách móc lẫn nhau do phát hiện các bệnh liên quan đến đường tình dục hay sức khỏe tâm thần của bạn đời sau khi kết hôn và những đứa trẻ sinh ra bị dị tật do các bệnh di truyền từ cha hoặc mẹ… Những điều này có thể tránh được phần nào nếu các cặp đôi được tư vấn và tiến hành các khám chữa y khoa trước khi bước vào cuộc sống hôn nhân.
Nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng thực hành về sức khỏe sinh sản, giảm nguy cơ trẻ sinh ra bị dị dạng, dị tật bẩm sinh, từ đó nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, trong những năm qua Tổng cục DS-KHHGĐ (Bộ Y tế) đã phối hợp với các địa phương triển khai mô hình Tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân. Theo Tổng cục DS-KHHGĐ, Mô hình được triển khai từ năm 2003, “khởi thủy” từ Ủy ban Dân số, Gia đình và Trẻ em. Ban đầu, mô hình chỉ làm ở 3 tỉnh. Sang năm 2004, mô hình mở rộng ở 3 tỉnh nữa. Đến năm 2013, mô hình đã được triển khai tại 63/63 tỉnh với 1.966 xã.
Đến nay, mô hình đã cho ra đời hàng ngàn câu lạc bộ tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân với hàng trăm ngàn thanh niên thành viên, đã chăm sóc sức khỏe, tư vấn cho hàng triệu lượt người. Hoạt động này đã nâng cao nhận thức cho thanh niên, VTN và đặc biệt là nâng cao kỹ năng trong việc chăm sóc SKSS/KHHGĐ cho các đối tượng chuẩn bị kết hôn. Đồng thời làm giảm tỷ lệ sinh con dị tật, mắc các bệnh chuyển hóa bẩm sinh, góp phần nâng cao chất lượng dân số.
Ở một số quốc gia trên thế giới, việc khám sức khỏe tiền hôn nhân đã được luật hóa. Theo nhiều chuyên gia dân số, Việt Nam cũng nên luật hóa lĩnh vực này nhằm thúc đẩy hành vi sống có trách nhiệm của thanh niên, đặc biệt là những người chuẩn bị xây dựng gia đình.
